Pielgrzymka: jej ocena i pozycja – O Islamie po polsku

Allah Najwyższy powiedział: „W nim są znaki jasne – miejsce, gdzie stał Abraham a kto wszedł do niego, był bezpieczny. Na ludziach ciąży obowiązek względem Boga – na tych, którzy mają ku temu środki – odprawienia pielgrzymki do tego Domu. A kto nie wierzy… zaprawdę, Bóg jest bogaty, ponad światami!” Tłumaczenie Koranu 3:97

Czym jest pielgrzymka (al-hadżdż)?

Pielgrzymka w islamie, to udanie się do Mekki w celu wykonania tam rytuałów. Pielgrzymka jest jednym z pięciu fundamentów islamu, o czym wiemy ze znanego hadisu – „Islam wznosi się na pięciu fundamentach: świadectwie, że nie ma innego obiektu kultu poza Bogiem, a Muhammad jest posłańcem Boga, wykonywanie modlitw, dawanie jałmużny, pielgrzymowanie do domu bożego i poszczenie w ramadanie”. Pielgrzymka jest dobrze znanym obowiązkiem religijnym, dlatego kto neguje jej obowiązkowość, uznawany jest za niewiernego i odstepcę od islamu. Wg większości uczonych pielgrzymka została ustanowiona obowiązkiem przed Boga w roku szóstym po hidrze.

Ocena pielgrzymki z punktu widzenia islamu.

Pielgrzymka jest obowiązkiem (farz) dla każdego muzułmanina. Musi ją wykonać raz w życiu. Każda kolejna pielgrzymka jest uważana za czyn dobrowolny (tatawwu). To, że pielgrzymka jest obowiązkiem, wynika z ajatów i hadisów. To, że ma się ją wykonać raz w życiu, wynika z hadisu Abu Hurajry: „Posłaniec Allaha wygłosił kazanie, w którym powiedział: „Ludzie, Bóg nakazał wam pielgrzymkę, więc pielgrzymujcie!.” Ktoś spytał: „Każdego roku mamy pielgrzymować?”. Prorok milczał, mimo że pytanie padło trzy razy. W końcu orzekł: „Gdybym powiedział, że pielgrzymować trzeba corocznie, nie podołalibyście temu obowiązkowi…”. Przekazał al-Buchari i Muslim.

Wg zdania Abu Hanify, Malika, Ahmada i większości uczonych, pielgrzymkę zalicza się do kategorii obowiązków, które należy wykonać jak najszybciej (farz ala al-fawr), czyli każdy, kto ma możliwość i urzeczywistnią się w jego wypadku warunki rzutujące na obowiązkowość (szurut al-wudżub), musi ją wykonać bez odwlekania tego na później. Jeśli odwlecze, popełnia grzech. Imam Szafi orzekł, że pielgrzymkę nie trzeba wykonać od razu. Człowiek nie zgrzeszy jeśli odwlecze – pomimo posiadanych możliwości – wykonanie pielgrzymki do ostatnich chwil życia. Natomiast – wg Szafiego – niewykonanie pielgrzymki przed śmiercią, oznacza że człowiek zgrzeszył. O tym pisał imam al-Ghazali w książce: „Ihja ulum ad-din”.

Pozycja i wartości pielgrzymki

Oto niektóre hadisy:

Abu Hurajra przekazał, że spytano Proroka: „ Jaki czyn jest najlepszy?”. Odparł: „Wiara w Boga i Proroka”. Pytano: „ Jaki jeszcze?”. Orzekł: „Wysiłek na drodze Boga”. Pytano dalej, więc powiedział: „ Pielgrzymka pobożna”. Przekazali al-Buchari i Muslim.

Także Abu Hurajra oświadczył, że słyszał Posłańca Allaha mówiącego: „Ten, kto pielgrzymował, nie złorzecząc, ani nie zbliżając się do kobiet, ani nie grzesząc, powróci po pielgrzymce jak w dniu, w którym urodziła go matka”. Przekazał al-Buchari i Muslim

Także Abu Hurajra powiedział, że Posłaniec Allaha rzekł: „Wykonywanie dwóch umr jest ekspiacją za grzechy popełnione w przerwie między nimi, a za pobożną pielgrzymkę nie ma innej nagrody, tylko raj”.

Warunki rzutujące ma obowiązkowość wykonywania pielgrzymki (szurut wudżub al-hadżdż).

Aby pielgrzymka była obowiązkiem, muszą być spełnione następujące warunki:

1.Islam, dlatego pielgrzymka nie jest obowiązkiem niemuzułmanina

2.Dojrzałość płciowa, dlatego pielgrzymka nie jest obowiązkiem dziecka, przed osiągnięciem dojrzałości

3.Wykazywanie się akl, dlatego nie obowiązuje pielgrzymka osobę chorą psychicznie. Te trzy warunki muszą być spełnione aby każdy czyn miał konsekwencje szariackie.

4.Możliwość (obiektywna): zdrowie, bezpieczeństwo na drodze do Mekki, dysponowanie pieniędzmi na podróż i utrzymanie tego, kto pozostaje na jego utrzymaniu

5.Możliwość formalna. Jej spełnienie dotyczy kobiety. Musi jej towarzyszyć podczas podróży osoba zwana mahram, kobiety, którym można ufać lub jedna kobieta, której można ufać. Niektórzy uczeni dopuścili, żeby kobieta podróżowała na pielgrzymkę, jeśli droga jest bezpieczna, tak jak inni uczeni dopuścili kobiecie starszej podróż bez osoby mahram. Powołali się na dowód w postaci hadisu przekazanego przez al-Buchariego. Adi ibn Hatim przekazał, że gdy był u Proroka, przybył pewien człowiek i skarżył się na swą biedę, potem przybył inny i skarżył się, że na drogach dokonuje się rozbojów. Prorok wysłuchawszy tego zwrócił się do Adiego: „ Czy widziałeś kiedyś miasto Hira?”. Adi odrzekł: „Nie widziałem jeszcze, choć o nim słyszałem”. Prorok powiedział: „Będzie taki czas, że zobaczysz kobiety w palankinach na wielbłądach wyruszające z Hiry a docierające do Kaby, gdzie będą ją okrążać i wszyscy będą się bać tylko Boga”. (Wg hanafitów nie jest dopuszczalne, aby kobieta samotnie udawała się na pielgrzymkę obowiązkową lub nadobowiązkową, gdy odległość między jej miejscem pobytu a Mekką jest większa niż trzy dni drogi. Jest to możliwe wg nich, gdy przebywa z nią mąż lub mahram. Powołują się na hadis Ibn Umara, że Prorok powiedział: „Kobieta nie może podróżować ponad trzy dni sama, chyba że jest z nią mahram”. Przelazał Muslim.) Oprócz tego powołali się na to, że żony Proroka odbyły pielgrzymkę za pozwoleniem Usmana ibn Affana i Abd ar-Rahmana ibn Awfa.

Jest rzeczą dobrą, aby żona szukała pozwolenia od męża na udanie się na pielgrzymkę obowiązkową, a jego obowiązkiem jest dać jej zezwolenie, bo jeśli nie da, to może wyruszyć na pielgrzymkę bez jego akceptacji, bo pielgrzymka jest obowiązkiem wobec Boga, a jak się mówi: „nie należy się posłuszeństwo stworzeniu, gdy chodzi o nieposłuszeństwo wobec Boga”. Gdyby kobieta udawała się na pielgrzymkę nieobowiązkową, to może wyruszyć dopiero, gdy uzyska zgodę męża.

Uczeni są jednolitego zdania, że kobieta, która bez mahram uda się w pielgrzymkę, ma pielgrzymkę ważną. Poróżnili się w tym, czy zgrzeszyła, czy nie. Ich zdanie jest jednolite, że osoba niemająca możliwości odbycia pielgrzymki, jeśli ją wykona, ma zaliczoną pielgrzymkę. Dziecko może odbyć pielgrzymkę, lecz musi wykonać, gdy dorośnie pielgrzymkę obowiązkową.

Fragment książki „Prosty wykład głównych praktyk religijnych Islamu” Fajsal Mawlawi