Cztery szkoły, ale jedna ummah – O Islamie po polsku

Za czasów Muhammada (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) to on stanowił podstawowe źródło wiedzy na temat prawa muzułmańskiego. To on objaśniał wiernym Koran, analizował i komentował go, wyjaśniał wszystkie rzeczy bardziej szczegółowo, gdyż w Koranie podane były bardziej ogólnie. Towarzysze słuchali Proroka i pilnie uczyli się od niego. Jednak jak to bywa, część wiernych nie była w stanie sama stawiać pytania Prorokowi, gdy pojawiały się wątpliwości. Dlatego też, kiedy pojawiała się jakaś kwestia która wymagała rozstrzygnięcia, podejmowali się idżtihadu (wysiłek uczonych, by na podstawie dowodów z Koranu i Sunny wydać opinię w kwestii religijnej) na podstawie i w ramach znanych im regulacji prawa muzułmańskiego oraz ogólnych zasad islamu. Kiedy mieli okazję spotkać się z Prorokiem (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), dopytywali się o to, jak wygląda rozstrzygnięcie spraw, które im się przytrafiły. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) akceptował ich rozstrzygnięcia, albo też poprawiał, jeśli były one błędne. Jednak nigdy nie podważał zasadności ich idżtihadu. Przykładem może być to, co przydarzyło się Ammarowi ibn Jasirowi.

„Pewnego razu – opowiadał – posłał mnie Wysłannik Allah (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) w pewnej sprawie. Podczas wykonywania zadania dotknął mnie stan nieczystości (dżunub). Nie mogłem znaleźć wody, więc wytarzałem się w piasku tak, jak to robią zwierzęta. Gdy dotarłem do Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), opowiedziałem co zrobiłem, a on powiedział: ” Wystarczyło być wykonał dłońmi w ten sposób. Uderzył lekko dłońmi o ziemię jeden raz, następnie otarł prawą dłonią lewą dłoń, dłonie po wierzchu i twarz”. Relacjonował: al-Buchari i Muslim.

Czasami towarzysze Proroka Muhammada przy idżtihadu dochodzili do odmiennych zdań w tej samej sprawie. Wtedy Prorok rozstrzygał między nimi. Akceptował zdanie tych, którzy uczynili dobrze, a poprawiał wskazując błędy tych, którzy uczynili źle. Ale zdarzały się też takie sytuacje, kiedy pochwalał jednocześnie oba idżtihadu. Były one ze sobą sprzeczna, ale ponieważ oba bazowały na dowodach z islamu to były poprawne. Możemy dojść do wniosku, że istnieje wiele regulacji prawnych dla jednej sprawy.

Po śmierci Proroka Muhammada zaistniała jeszcze większa potrzeba idźtihadu. Zajmowali się tym ludzie, którzy dobrze znali zarówno koran jak i hadisy. Czasami było dane spotkać się z problemem, jaki nie pojawiał się za życia Proroka i wtedy trzeba było odnieść się do zbliżonej sytuacji, która miała już swoje uregulowanie w islamie.

W islamie istnieją cztery główne szkoły prawne. Należy pamiętać jednak, że słowa koranu są bezsprzecznie niepodważalne i nie możemy dopuścić do sytuacji, kiedy będziemy podążać za uczonym który wyda regulację sprzeczną z koranem i hadisami. I uwaga, to że cztery szkoły opracowały niejako regulacje prawne nie oznacza, że należy ślepo za nimi podążać. Mamy obowiązek zapoznać się z opiniami różnych szkół i różnych uczonych. Powinniśmy przeanalizować i wybrać tą opinię, które wydaje nam samym się najbardziej odpowiednią. Nie ma nic złego jeśli mąż czy żona i dzieci będą podążać za innymi szkołami. I nie ma nic złego jeśli jedna siostra/brat ma odmienne zdanie od Twojego w pewnej kwestii. Tak długo dopóki każdy z nas będzie podążał za jedną z szkół, nie powinniśmy się wykłócać, narzucać sobie błędów, sprawiać przykrość tylko dlatego, że różnie podchodzimy do pewnych spraw. Niewątpliwie zawsze lepiej podążać za sprawą w której większość uczonych jest zgodna. Poniżej przykład, jaki udało mi się znaleźć odnośnie dwóch różnych opinii, a każdej słusznej.

Kiedy Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wysłał Towarzyszy do osady Bani Kurejza, rozkazał im: „Dopiero gdy dotrzecie do Bani Kurajza pomódlcie się al-asr (modlitwę popołudniową)”. Zanim jeszcze dotarli do Bani Kurajza, czas modlitwy al-asr dobiegał końca. Towarzysze dokonali więc idżtihadu, w wyniku czego cześć z nich pomodliła się w drodze, aby wykonać al-asr jeszcze o jej czasie (tak, jak nakazane w Koranie: {Zaprawdę, modlitwa dla wiernych jest przepisana w oznaczonym czasie!} [4:103]), tłumacząc, że Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) nie pragnie, by opóźnili modlitwę i wykonali ją po czasie. Pozostali natomiast postanowili, że będą się modlić al-asr dopiero po dotarciu do Bani Kurajza, wypełniając w ten sposób zalecenie Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) (czyli także stosując się do Koranu, w którym zostało powiedziane:{Ktokolwiek słucha Posłańca, ten słucha Allaha} [4:80]). W ten sposób pomodlili się al-asr dopiero po modlitwie al-isza (nocnej).

Prorok Muhammad nie zakwestionował żadnej ze stron, gdyż obie miały racje. Niewątpliwie jest to przykład na to, że nawet w jednej sprawie właściwe mogą okazać się dwa rozwiązania.

W islamie istnieją cztery główne szkoły prawa: hanaficka, malicka, szaficka i hanbalicka. Nazwę swą wzięły od swych założycieli.

Abu Hanifa an-Numan ibn Sabit (80-150 r. hidżry), nazywany wielkim imamem. Urodzony w drugim pokoleniu islamu w Kufie (Irak). Pobierał nauki od niektórych z Towarzyszy Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) oraz znanych uczonych z drugiego pokolenia.
2. Malik ibn Anas al-Asbuhi (93-179 r. hidżry), żył i nauczał w Medynie (Arabia). Zebrał wiele hadisów w swym zbiorze pt. Al-Muwatta.
3. Muhammad ibn Idris asz-Szafi al-Kurajszi (150-240 r. hidżry). Wiele podróżował po Iraku, Arabii i Egipcie. Napisał wielkie dzieła wykładni prawa pt. Al-Umm
4. Ahmad ibn Hanbal asz-Szajbani (164-241 r. hidżry) – urodzony w Centralnej Azji. Uczeń imama Szafiego.

Każdy z nich wydawał swoje opinie opierając się o koran oraz sunnę Proroka Muhammada. Koran jest nieomylny i nie ma co do tego żadnych wątpliwości. Hadisy są odpowiednie kwalifikowane na słabe i mocne. Jeśli uczeni napotykają na problem, który nie został objaśniony wcześniej ani w koranie ani w hadisach, wtedy podejmuje wysiłek aby na podstawie analogii i swojej ogólnej wiedzy wydać odpowiednie rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie.

Zatrzymajmy się jeszcze raz i podsumowujmy. Spójrzmy na różnych imamów, którzy nie zawsze są zgodni co do tej samej kwestii ale nigdy żaden z nich nie podważył słów innego. Mogą się nie zgadzać, mogą mieć różne opinie, ale dopóki każdy z nich bazuje na koranie oraz hadisach nie należy wywyższać się i głosić, że ktoś jest w błędzie. Tak, więc i my muzułmanie, których wiedza jest ograniczona nie powinniśmy wykłócać się ze coś jest haram i halal. Na forach internetowych, na mediach społecznościowych potrafimy zarzucać się fatwami, przekonywać w arogancki sposób do swoich racji. Otóż drodzy bracia i siostry w wielu sprawach okazuje się, że obie strony mają rację, trzeba tylko nauczyć się szacunki jedni do drugich. Jesteśmy jedną ummah.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi