Utrzymuj swe serce wolne od wrogości i urazy

Co byłoby lepszym sposobem pokrzepienia serc, usunięcia żalu i zapewnienia spokoju oczom aniżeli to, że człowiek spędza życie, mając serce pełne spokoju i zdrowia ? W jego piersi nie powinno być rozgoryczenia, zazdrości i urazu do innych. Powinien być zadowolony widząc ludzi cieszących się życiem i postrzegać to jako łaskę od Allaha, wiedzieć, że wszyscy są zależni od Niego, a także pamiętać słowa Posłańca Allah (sallallahu alayhi wa sallam): „O Allahu! Dary, którymi obdarzyłeś mnie i wszelkie stworzenia, wypływają tylko z Twojej przychylności, w której nie masz towarzyszy, Cała chwała i wdzięczność należą się Tobie” (Abu Daud).

A kiedy człowiek spotyka osobę w smutku i kłopotach, powinien jej współczuć i modlić się do Allaha, aby zechciał usunąć trudności i wybaczyć grzechy; należy pamiętać modlitwę Proroka (sallallahu alayhi wa sallam):

„O Allahu! Jeżeli jesteś Wybaczający, wybacz grzechy wszystkich stworzeń. A żaden z Twoich sług nie zazna trudności”.

Muzułmanin jest zobowiązany do życia pełnego współczucia dla ludzi i dzielenia się niedolami człowieczeństwa. Powinien być zadowolony i wdzięczny za swoje życie oraz szczęśliwy, czymkolwiek Allah go obdarzył. Wolny od uczucia zazdrości i żalu. Zepsucie serca przez zazdrość i żal jest groźną chorobą, z takiego serca wiara znika szybko, jak płyn wyciekający przez dziurawe naczynia.

Islam zwraca szczególną uwagę na serce, ponieważ czarne przyćmiewa sprawiedliwe czyny, oszpeca ich urok i plami, i mąci ich światło. Gdy serce jest żarliwe, Allah zapewnia powodzenie nawet najmniejszemu prawemu uczynkowi i od Niego spieszy wszystko, co dobre, aby zająć tam swe miejsce. Abdullah bin Amar powiedział: „Posłaniec Allah (sallallahu alayhi wa sallam) zastał zapytany, kto z ludzi jest najlepszy. Prorok (sallallahu alayhi wa sallam) odpowiedział: Ten, którego serce jest czyste i język mówi prawdę”. Zapytali go: „Wiemy, co to znaczy mówić prawdę, ale co to znaczy mieć czyste serce?” Prorok (sallallahu alayhi wa sallam) odrzekł: „Takie,  które boi się Allaha i jest wolne od złego, nie ma w nim grzechu, nieposłuszeństwa, zazdrości i żalu” (Ibn Madża).

Stąd społeczeństwo muzułmańskie musi być zbudowane na obopólnej miłości, przyjaźni, braterstwa, uczucia wzajemnej współpracy i bezpośredniej relacji. Nie ma w tej społeczności miejsca dla osoby niewdzięcznej, chowającej w swym sercu zazdrość i urazę, lecz odwrotnie – każdy powinien być taki, jak Koran opisuje:

„A ci, którzy przyszli po nich, mówiąc: „Panie nasz! Przebacz nam i naszym braciom, którzy nas wyprzedzili w wierze! I nie umieszczaj w naszych sercach urazy do tych, którzy uwierzyli! Pnie nasz! Ty, zaprawdę, jesteś dobrotliwy, litościwy” (Zebranie,10).

Islam jest bardzo wyczulony na destrukcyjny wpływ agresji i nienawiści, stara się zapobiegać im, zanim mogą przekroczyć granicę. Jest wiadomym, że ludzie różnią się naturą i temperamentem. Jeśli ich wzajemne kontakty nie przynoszą konfliktów i oziębienia, nieuchronnie pojawią się małostkowość i kłopoty. Z tego powodu Islam formułuje takie zasady, które mogą trzymać muzułmanów z dala od podziałów i poróżnień, a które mogą wywołać w ich sercach uczucie miłości i przyjaźni. Dlatego Islam zabrania swym wiernym zrywania więzów i wzajemnej niechęci. W życiu dzieje się tak, że jeżeli najmniejsza oznaka niechęci została odebrana od innych, powoduje to w nas ból i natychmiast odwracamy się od nich.

Allah nie lubi, gdy relacje pomiędzy muzułmanami są narażone na takie następstwa. Posłaniec Allah (sallallahu alayhi wa sallam) rzekł: „Nie zrywaj więzów pokrewieństwa. Nie żyw wrogości. Nie chowaj urazy i zawiści, nie zazdrość innym. Bądźcie braćmi pomiędzy sobą i sługami Allaha. Nie jest dozwolone, aby człowiek zerwał kontakt ze swoim bratem na dłużej niż trzy dni” (Al Buchari).

W innej relacji czytamy: „Nie jest dozwolone, aby muzułmanin nie miał kontaktu z innym muzułmaninem dłużej niż trzy dni. Gdy trzy dni upłyną, a on go spotka, powinien go pozdrowić. Jeżeli tamten odpowie obydwoje otrzymają nagrodę (adżr), a jeśli druga osoba nie odpowie na pozdrowienia, będzie to dla niej grzech i pozdrawiający muzułmanin będzie niewinny grzechu zerwania” (Abu Daud).

W hadisie tym okres trzech dni jest przestrzegany po to, by w tym czasie intensywność złości została zmniejszona i gniew opadł. Następnie każdy muzułmanin jest odpowiedzialny za odnowienie swych więzi z braćmi i powrotu do dawnego porządku. Tak jakby zrywanie więzi było nagromadzonymi chmurami, dopóki wiatr nie zawieje i ich nie rozgoni, oczyszczając atmosferę.

W każdej dyskusji czy kłótni człowiek jest jedną ze stron, jest atakowanym lub atakującym. Jeśli jest atakującym, oznacza to, że zawładnął prawami innych, stąd powinien zrezygnować z niewłaściwej taktyki i zmienić swój charakter. Powinien zrozumieć, że jego oponent pozbędzie się wrogiego nastawienia tylko wtedy, gdy ten postawi pierwszy krok w stronę pojednania. W takiej sytuacji Islam nakazuje poprosić swego przeciwnika o spokojne porozumienie i być dla niego miłym.

Prorok (sallallahu alayhi wa sallam) powiedział: „Kto naruszył prawa swego brata lub zranił jego honor, powinien załagodzić to jeszcze dziś, zanim przestaną być ważne pieniądze i rzeczy materialne. Jeżeli miałby wiele zalet, zostaną one rozważone proporcjonalnie do czynu, który popełnił. Gdyby ich nie miał, to złe postępowanie jego brata zostanie policzone na jego konto. (Al Buchari).

Takie jest zalecenie Islamu wobec prześladowców, lecz ci, którzy znajdują się w opresji i których prawa zostały naruszone, powinni wybaczyć swoim prześladowcom, gdy ci proszą o przebaczenia i szukają go także u Allaha i okazać przychylność. W takich okolicznościach odmowa wybaczenia jest wielkim grzechem.

Tradycja wspomina:

„Brat muzułmanin prosi innego muzułmanina o przebaczenie, gdy ten drugi tego nie uznaje, zostaje on obarczony takim samym grzechem, jak osoba zbierająca nienależne podatki” (Ibn Madża).

W innej relacji czytamy: „Jeśli ktoś zwraca się o uniewinnienie do drugiej osoby, a ta mu odmówi, nie będzie ona przyprowadzona do alhaud (źródła wody darowane Posłańcowi (sallallahu alayhi wa sallam)  w Dniu Sądu; czerpanie wody ręką Posłańca (sallallahu alayhi wa sallam)  i picie z tego źródła zgasi pragnienie na wieki).

Dzieki jasnemu przewodnictwu dla dwóch przeciwnych stron Islam zwalcza urazy i nienawiść, niszczy je w zarodku.

W ten sposób społeczeństwo muzułmańskie wprowadzane jest na wyższy poziom życia pełnego miłości, przyjaźni i sprawiedliwości.

Islam traktuje to jako ubóstwo ludzkiej natury i jej skromność, gdy niechęć zapuszcza mocne korzenie w sercu i nie daje się wypełnić, lecz płonie wewnątrz jak wulkan.

Ci, którzy postępują w sobie żal i nienawiść do innych, zawsze szukają okazji, aby dać upust złości. Czują się usatysfakcjonowani, gdy krzyczą w złości i obrzucają innych obelgami. Ranią uczucia innych i rozprzestrzeniają zepsucie na ziemi.

Ibn Abbas przekazał: Posłaniec Allaha (sallallahu alayhi wa sallam)  zapytał: „Czy chcecie, abym wam pokazał, jakie są cechy najgorszych z was?” „Powiedz nam, Wysłanniku Allaha”. „Najgorsi spośród z was są ci, którzy mieszkają w samotności, biją swoich niewolników i nie obdarowują innych. A chcielibyście wiedzieć, kto jest od nich gorszy?” „Zechciej nam powiedzieć”. „Gorszy jest ten, kto nienawidzi ludzi i kogo ludzie nienawidzą. A czy chcielibyście wiedzieć kto jest gorszy?” „Tak Wysłanniku Allaha, powiedz nam.” „Ci którzy nie przebaczają pomyłek, nie przyjmują przeprosin i nie wybaczają grzechów”. I zapytał ponownie: „Chcielibyście wiedzieć, kto jest od nich gorszy?” „Zechciej nam powiedzieć, Posłańcu Allaha”. „Ten, po kim nie można się spodziewać niczego dobrego, a przed jego nikczemnością nikt nie potrafi się obronić” (Al Tabarani).

Złe skłonności opisane w tym hadisie są inną postacią nienawiści. Podobny pogląd podzielali również ludzie dawniej. Nawet w czasach przed Islamem (Dżahilijah) nienawiść i urazy były uznawane za najgorszą formę złego postępowania, a przyzwoici ludzie starali się tego unikać.

Poeta tamtych czasów, Antara mówił: ” Ludzie wysokiego stanu nie mają nienawiści w sercach, ten, kto ma zło w swej naturze, nie osiągnie wysokiej pozycji.”

Fragment książki „Zarys etyki muzułmańskiej”, Muhammad Al-Gazali