Modlitwa piątkowa (salatul Dżumu’a)

Dotychczas omawialiśmy modlitwy codzienne. Omówimy teraz piątkowe zgromadzenia modlitewne. Wspólna modlitwa piątkowa jest obowiązkiem każdego muzułmanina.

Powstrzymywanie się od uczestnictwa w tej modlitwie nie może być usprawiedliwione. 
Koran nałożył na wiernych obowiązek regularnego uczestniczenia w zbiorowych modlitwach piątkowych:

{O wy, którzy wierzycie! Kiedy zostanie ogłoszone wezwanie do modlitwy – w Dniu Zgromadzenia śpieszcie gorliwie wspominać Boga i pozostawcie wszelki handel! To będzie dla was lepsze, o, gdybyście mogli to wiedzieć!}Koran 62:9

Modlitwa ta przypada w każdy piątek tygodnia, jest ona specjalnie ważnym wydarzeniem ponieważ jest ona:

1. Okazją wyznaczoną przez Boga dla muzułmanów wyrażających wspólnie swoją pobożność.
   2. Spotkaniem mającym na celu przegląd naszych duchowych osiągnięć minionego tygodnia i przygotowaniem się do następnego tygodnia.
   3. Zgromadzeniem, podczas którego muzułmanie wzmacniają się wzajemnie i potwierdzają swoje religijne więzi oraz społeczną solidarność wyrastającą z moralnych i duchowych podstaw islamu.
   4. Modlitwa ta ukazuje jak muzułmanie spieszą się na wezwanie Allaha, które ważniejsze jest od wszystkich innych trosk.

Prorok powiedział: „Kto weźmie kąpiel, a następnie przyjdzie na dżumm’ah (modlitwę piątkową), następnie modli się tak jak zostało to zalecone, następnie w ciszy słucha, aż imam skończy kazanie, a następnie modli się z imamem, Allah wybaczy mu grzechy, które popełnił pomiędzy poprzednią dżumm’ah a bieżącą, oraz dodatkowo przez trzy dni po niej następujące, a kto dotyka (bawi się) kamieniami, ten popełnia niepotrzebną rzecz”. [Muslim]

„Kto wykona ghusl (kąpiel) w piątek, tak jak ghusl ze względu na dżanaba (stan większej nieczystości), następnie uda się do meczetu, to jakby poświęcił wielbłąda; a ktokolwiek uda się po raz drugi, to jakby poświęcił krowę, a ktokolwiek uda się po raz trzeci, to jakby poświęcił wołu z rogami, a ten kto idzie po raz czwarty, to jakby poświęcił kurczaka, a ktokolwiek idzie po raz piąty, to jakby dał jajko w akcie dobroczynności, a kiedy imam wychodzi, Aniołowie gromadzą się, aby wysłuchać kazania”. [Muslim] 
„Kto opuści trzy dżumm’ah (modlitwy) pod rząd, uznając je za mało ważne, Allah zapieczętuje jego serce”.[Ahmad]

Etykieta modlitwy piątkowej.

Przed udaniem się do meczetu na dżumm’ah, należy wziąć kąpiel, obciąć paznokcie (jeżeli są zbyt długie), uperfumować się (tylko mężczyźni) a następnie po wykonaniu oczyszczenia (łudu lub ghusl) nałożyć czyste ubranie. 
-Nie należy spożywać surowego czosnku, cebuli, palić papierosów. Należy umyć zęby. 
-Należy odmówić modlitwę składającą się z dwóch rakatów po wejściu do meczetu (jest to tzw. modlitwa na przywitanie meczetu), nawet jeżeli wygłaszający kazanie jest na minbarze. Jest to wg zalecenia Proroka, który rzekł: „Kiedy ktokolwiek z was przychodzi na dżumm’ah, a imam wygłasza kazanie powinien pomodlić się dwa rakaty i uczynić je krótkimi”. ([Bukhari i Muslim] 
-Należy w ciszy słuchać imama – podczas kazania nie wolno rozmawiać. 
-Należy odmówić dwa obowiązkowe rakaty dżumm’ah za imamem. 
-Po modlitwie można odmówić cztery nadobowiązkowe rakaty w meczecie lub co jest bardziej zalecane – dwa rakaty sunna w domu. 
-Zalecane jest proszenie Allaha o błogosławieństwo dla Proroka Muhammada oraz z całego serca wznoszenie próśb do Allaha w piątek. Prorok powiedział: „Zaprawdę, jest godzina w piątek, podczas której Allah, jeśli taka będzie Jego Wola, odpowie na prośby muzułmanina”. [Bukhari i Muslim]

Istotne cechy modlitwy piątkowej

Modlitwa piątkowa wyróżnia się następującymi cechami:

1. Czas tej modlitwy przypada na czas modlitwy popołudniowej (Salatul-zzuhr), którą jednocześnie zastępuje.
   2. Musi ona być odmówiona w zgromadzeniu prowadzonym przez imama. Żadna pojedyncza osoba nie może jej odprawić osobno.
   3. Jeśli dana osoba opuści modlitwę piątkową, nie może ona ofiarować ją indywidualnie. W takim przypadku, osoba ta odmawia normalnie przypadającą na ten czas modlitwę południową (zuhr)
   4. Wszystkie rodzaje pracy dozwolone są w piątek, podobnie jak w każdy inny dzień tygodnia. Muzułmanie nie przestrzegają szabatu lub „wolnej niedzieli”. Podejmują się oni swych normalnych obowiązków codziennych, po czasie przypadającym na zgromadzenie w służbie Allaha. Po tej modlitwie mogą oni wracać do swych normalnych zajęć.
   5. Modlitwa piątkowa musi być odprawiona w meczecie, jeśli taki jest w pobliżu. W przypadku jego braku, modlitwa ta może być omawiana wspólnie w domu, na farmie, w parku itp. Miejsce to musi być czyste (tahara) i spełniać wszystkie wymogi higieny muzułmańskiej.
   6. Kiedy nadchodzi czas modlitwy piątkowej, Azan musi być wygłoszony ( wezwanie do modlitwy przez muezzina, najlepiej z pewnej wysokości, w wypadku braku minaretu, chociaż może być od równie dobrze odśpiewany z progu drzwi, ze schodów, skały z podwyższeniem, balkonu, tarasu itp.)
   7. Imam powstaje z twarzą zwróconą do zgromadzenia i wygłasza kazanie (chutba), które jest istotną częścią kongregacji piątkowej. W trakcie kazania, nikt nie może rozmawiać. Obecni powinni siedzieć i słuchać uważnie kazania aż do jego końca.
   8. Kazanie (chutba) składa się z dwóch części.

Zgodnie z sunną, kazania Proroka zawierały pochwałę Allaha, wskazówki dotyczące zachowania wiernych oraz recytację Koranu. Jego kazania (na podstawie sunny oraz sunny towarzyszy) nigdy nie były przedmiotem personalnych utarczek ani dysput politycznych. Dżabir bin Sumrah przekazał: „Prorok wygłaszał kazania stojąc, siadał między nimi (kazaniami), recytował wersety Koranu i upominał ludzi”. [min. Muslim]

Allah mówi (interpretacja znaczenia):

{Wzywaj ku drodze twego Pana z mądrością i pięknym napominaniem! Rozmawiaj z nimi w najlepszy sposób! Zaprawdę Twój Pan zna najlepiej tych, którzy zeszli z Jego drogi; i On zna najlepiej tych, którzy idą drogą prostą.}Koran 16:125

W piątek wygłasza się dwa kazania, oddzielone krótką przerwą. Pierwsze kazanie jest trochę dłuższe od drugiego. Oba nie powinny być zbyt długie (aby nie minął czas modlitwy).

Według sunny Proroka, powinno się wydłużyć modlitwę, skracając kazanie. Ammar bin Jasir przekazał, że Prorok powiedział: „Zaprawdę, długie modlitwy człowieka i jego krótkie kazania są oznakami zrozumienia zasad religii, zatem wydłużajcie modlitwy i skracajcie kazania”. [Muslim, Ahmad]

Zaleca się rozpoczęcie kazania od suplikacji: „Alhamdu-lillahi, ahmaduhu ła asta’inuhu ła astahdihi, ła astaghfiruhu Aszhadu an la illaha il Allah ła aszhadu la szarika lahu Ła aszhadu anna Muhammadan abduhu ła rasulullah” (Chwała Allahowi, chwalcie Go i proście o pomoc I ja proszę o wskazówkę i wybaczenie. Zaświadczam, że nie ma boga poza Allahem i zaświadczam że nie ma On wspólników; zaświadczam, że Muhammad jest sługą i Wysłannikiem Allaha).

W obu kazaniach mogą być poruszane (w świetle Koranu i hadisów) problemy dotyczące muzułmańskiej społeczności.

Wierni powinni słuchać w ciszy i skupieniu, albowiem rozmowy podczas kazania są zabronione i unieważniają dżumm’ah rozmawiającego. W hadisie przekazanym przez Ibn Abbasa, Prorok powiedział: „Kto rozmawia podczas kazania wygłaszanego przez imama w trakcie piątkowej dżumm’ah, jest niczym osioł, który niesie ciężary i nie ma dżumm’ah dla tego, który mówi mu, aby się uciszył”. [Ahmad]

Zaleca się, aby drugie kazanie rozpoczynało się od wychwalania Allaha oraz próśb o błogosławieństwo dla Proroka, np.: Alhamdulillahi ła s-salałatu ła s-salamu ‚ala khajril mursalin Muhammadin ła ‘ala alihi ła sahibihi adżma’in (Chwała Allahowi, pokój i błogosławieństwo Allaha niechaj będą z najlepszym pośród proroków, Muhammadem jak i jego rodziną i towarzyszami).

Zgodnie z tradycją, kazanie powinno zakończyć się istighfar – prośbą o miłosierdzie Allaha. Imam przypomina muzułmanom, aby prosili Allaha o błogosławieństwo dla Proroka recytując werset 56, Sury 33: Innallaha ła malajkatuhu jusalluna ‚alan nabijj (Allah i Jego aniołowie błogosławią Prorokowi) Ja ajjuhall adhina amanu sallu ‚alajhi ła sallimu taslima. (Wy, którzy wierzycie, módlcie się za niego, i otaczajcie szacunkiem).

Następnie imam recytuje salat ‚alan-nabijj (modlitwę za Proroka, tj. drugą część taszahhud); następnie wznosi prośby o dobro społeczności muzułmańskiej na całym świecie. Po kazaniu, ogłasza się Iqamę a imam recytuje na głos modlitwę. Wykonanie modlitwy dżumm’ah przypomina modlitwę fadżr, odróżnia je tylko intencja. 
 

Język kazania.

Opierając się na podstawowych zasadach kazania, znajdujących potwierdzenie w sunnie, uczeni zgodni są co do tego, że kazanie powinno poprzedzać modlitwę. Nie ma natomiast zgody, odnośnie języka w jakim powinno być wygłaszane dlatego też jest kwestią dyskusyjną, czy może być wykonywane w innym języku niż arabski.

Pomimo różnic opinii uczonych oraz wyłączając imama Malik bin Anas, większość uczonych (do których min. należą imam Szafi, imam Abu Hanifah oraz imam Ahmad bin Hanbal) twierdzi zgodnie, że kazanie można wygłosić w każdym języku (jeżeli wierni nie rozumieją arabskiego), pod warunkiem, że wychwalanie Allaha, recytacja Koranu oraz modlitwa za Proroka są w języku arabskim. Jedynym dowodem, który przytaczają przeciwnicy tego poglądu, jest fakt, że kazania Proroka wygłaszane były po arabsku. Z drugiej strony, imam Szafi oraz inni twierdzą, że cele kazania nie zostaną osiągnięte, jeżeli będzie ono wygłaszane w języku niezrozumiałym dla większości wiernych. Powołują się na wypowiedź Proroka do Umm Khalid bint Khalid bin Said bin ‚As, która urodziła się i wychowała w Etiopii: „Umm Khalid, to jest sana’a”. Słowo sana’a – oznacza dobre – w języku ojczystym Umm Umm Khalid bint Khalid bin Said bin As, zaś Prorok użył go, aby go zrozumiała.

8. Po kazaniu i wygłoszeniu iqamy- dwa obowiązkowe pokłony (rakaty) zostają oddane wspólnie pod przewodem imama, który recytuje głośno Fatihę i wybrane fragmenty Koranu. Po ich oddaniu, modlitwa zostaje zakończona. Następnie, indywidualnie już, odmawia się dwa pokłony modlitwy sunnowej.

Uwaga !

Kobiety nie muszą uczestniczyć w piątkowych modłach zgromadzeniowych. Jednakże jeśli chcą, nie powinny być zniechęcane.

„Nie zabraniajcie kobietom pobytu w meczecie, kiedy proszą was o zgodę”. [Muslim] oraz „Nie zabraniajcie kobietom przebywać (podczas modlitw zbiorowych) w meczecie, aczkolwiek domy są dla nich lepsze”. [Dawud, autentyczny. Zobacz: al-Mishkat no 1062 sprawdzony przez al-Albani]

Islam ułatwił kobietom odmawianie modlitw. Najlepszą modlitwą kobiety jest modlitwa w domu, w jego najbardziej ustronnym pomieszczeniu.

Kobiety mogą brać udział w modlitwach zbiorowych w meczecie, pod warunkiem, że unikać będą ubrań, ozdób i perfum mogących przyciągać uwagę, wywoływać zainteresowanie mężczyzn. Prorok powiedział: „Kobieta, która się perfumuje nie powinna uczestniczyć z nami w isza (nocnej modlitwie)” [Muslim]; oraz „Modlitwa kobiety, która się perfumuje i idzie do meczetu, nie zostanie zaakceptowana dopóki nie zmyje (perfum)”. [Ibn Madżah, autentyczny]

Absolutna skromność (haja) i pobożność (takua) są najlepszymi walorami muzułmanki. Celem modlitwy jest oddawanie czci Allahowi a nie zwracanie uwagi modlących się na strój lub powaby cielesne.