Al Hilal (pojawienie się nowiu Księżyca)

Gdy zbliża się błogosławiony miesiąc Ramadan, powtarzają się coroczne obawy i trwają dyskusji nad prawidłowym określeniem daty jego rozpoczęcia i zakończenia. Spotykamy się z mnóstwem opinii na ten temat. Niektóre z nich wymagają poparcia dowodami astronomicznymi.

Jedni śledzą fazy księżyca w poszczególnych państwach, inni rozpatrują różne strefy, pozostali zaś w tym samym czasie traktują obszar Ameryki Północnej i Afryki jako jedną strefę !

Na niektóre z tych opinii mają wpływ stosunek i polityka z poszczególnymi regionami i państwami Z pewnością odnosi się do tego ostrzeżenie Wysłannika (sall allahu `alejhi wa sallam): ” Nie jest spośród nas ten, kto nawołuje do podziałów partyjnych/plemiennych”. Jeszcze inni opierają się wydanych pośpiesznie i wątłych wnioskach na podstawie dostępnych dowodów.

Nów określa daty islamskie

Allah (T) wskazał na fazy księżyca jako jedyne znaki pozwalające określić daty tak różnych świąt muzułmańskich jak Id czy Hadż. W Al -Qur’anie objawił:

Oni będą ciebie pytać o fazy księżyca w nowiu. Powiedz: „To są oznaczenia czasu dla ludzi i dla pielgrzymki.” (Sura Al Baqarah – Krowa, 189, [2: 189])

Szczególnie Wysłannik (sall allahu `alejhi wa sallam) podkreślał, iż określenie fazy księżyca jest konieczne do określenia początku i końca Ramadanu. Wielu spośród Towarzyszy relacjonuje, iż Wysłannik ( S ) mówił: ” Zacznij pościć, gdy zobaczysz półksiężyc. Jeśli jest niewidoczny odlicz 30 dni miesiąca Sza’ban. Zakończ post, gdy zobaczysz półksiężyc. Jeżeli jest niewidoczny, niech post trwa 30 dni. „[ Buhari i Muslim ]

Prorok (sall allahu `alejhi wa sallam) zwracał uwagę na dokładne określenie początku miesiąca Sza’ban, ponieważ możliwe jest odliczenie dwudziestu dziewięciu dni i obserwacja półksiężyca rozpoczynającego Ramadan albo odliczenie trzydziestu dni i rozpoczęcie postu. Ajsza przekazuje: Wysłannik Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) był bardziej wyczulony na dokładne określenie początku miesiąca Sza’ban, niż przy innych miesiącah. Jeżeli półksiężyc nie byl widoczny, odliczał 30 dni i rozpoczynał post” [Ahmad i Abu Dawud]

Potrzeba świadków przy rozpoczęciu miesiąca

Uczeni zgadzają się co do tego, iż wystarczy dwóch świadków, godnych zaufania, aby określić początek miesiąca poprzez pojawienie się nowiu. Oparte jest to na wielu relacjach przekazanych przez Towarzyszy, którzy twierdzili, iż Wysłannik Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) mówił: ” Jeżeli dwóch sprawiedliwych muzułmanów oświadcza (iż to widziało), to rozpocznijcie lub zakończcie swój post [Darqutni i Ahmad] Jednak wielu innych uczonych uważa, iż że wystarczy świadectwo jednej osoby godnej zaufania, aby określić początek miesiąca. Podstawą jest stwierdzenie Ibn Umara: „Ludzie oczekiwali pojawienia się półksiężyca (rozpoczynającego Ramadan). Poinformowałem Proroka (sall allahu `alejhi wa sallam), iż go widziałem. (Następnego dnia) On pościł i nakazał post ludziom.” [Abu Dawud]

Dowody astronomiczne

Niektórzy ludzie sugerują, iż w celu określenia nowiu należy użyć wyłącznie lub częściowo obliczeń astronomicznych. Nie jest to rzecz nowa, gdyż już wcześniej w historii muzułmanów i w czasach Proroka (sall allahu `alejhi wa sallam) pojawiały się takie sugestie. Ibn Umar relacjonuje, iż że Wysłannika Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) mówił: ” Jesteśmy niepiśmiennym narodem. Nie używamy pism i obliczeń astronomicznych (aby określić czas postu). Miesiąc trwa tyle ( i tu pokazywał swoje palce 3 razy, za trzecim razem chowając kciuk, co oznaczało 29 dni) lub tyle ( i tu pokazywał swoje palce 3 razy, co oznaczało 30 dni).” [Buhari i Muslim oraz Abu Dawud].

W relacji wg Abu Dawuda pojawia się fragment:” Dlatego też Ibn Umar zazwyczaj kończył swój post wraz z innymi ludźmi bez uwzględniania obliczeń astronomicznych.

To pokazuje, iż Wysłannik (sall allahu `alejhi wa sallam) chciał, aby post, jako forma oddawaniu czci Allachowi, był prosty i dostępny poziomowi zwykłych ludzi, z dala od wpływu i kontroli, jaką narzuca wyspecjalizowana wiedza naukowa (pewna czy wątpliwa). To pokazuje również, jak określał to Ibn Taymiyah, iż opisanie narodu jako niepiśmiennego ma tą zaletę, iż czyni ten naród niezależnym od jakiegokolwiek skomplikowanego systemu w wykonywaniu podstawowych aktów czci. Ktokolwiek odrzuca tę prawdę, w rzeczywistości wykracza poza konsensus uczonych i niszczy piękno i prostotę tej religii i co gorsza z pewnością przeciwstawia się Wysłannikowi Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam).

Błędne pojęcie: prawdziwy początek miesiąca

Bardzo częstym nieporozumieniem i troską spotykaną u wielu ludzi jest potrzeba potwierdzenia ( poprzez dowód astronomiczny lub inny) świadectwa tych, którzy twierdzą, iż widzieli księżyc. Obawiają się oni, iż brak takiego potwierdzenia jest zbyt ryzykowny, gdyż post w zły spowoduje unieważnienie niektórych naszych aktów czci. Takie podejście jest odrzucane z kilku powodów:

1. Powoduje, iż rzuca się cień wątpliwości na muzułmanów, godnych zaufania. Jest to zabronione w tekście Al -Qur’anu i Sunny
2. Jest to sprzeczne z praktyką Wysłannika Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam), który działał natychmiast na podstawie świadectw przedstawionych przez ludzi i bez porównywania ich z danymi astronomicznymi.
3. Zachowanie takie przypomina sposób działania Żydów, którzy sami sobie robią utrudnienia. Dlatego Allah ukarał ich przez nadanie im jeszcze surowszego prawa. Wysłannik Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) mówił: Strzeż się przesady w religii. Zaprawdę, ci przed wami zostali zniszczeni z powodu ich przesady w religii” [Nasa’i]
4. Wskazuje to na ignorancję, kiedy rzeczywiście rozpoczyna się miesiąc muzułmański. Ten punkt Ibn Taymiyah objaśnia w następujący sposób:

” Wielu ludzi uważa, iż wraz z nowiem, który pojawia się na niebie, niezależnie od tego czy ludzie go zauważą czy nie, rozpoczyna się pierwsza noc miesiąca. Jest to pogląd niesłuszny! Nów powinien ukazać się ludziom i oni powinni go zobaczyć, aby rozpocząć miesiąc. Dlatego Wysłannik Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) mówił: „[Prawdziwy] post rozpoczyna się w dniu, w którym ty rozpoczynasz” co oznacza że jest to dzień, o którym wiesz że jest czasem postu. Jeżeli o tym nie wiesz, nie ma to żadnej wartości dla ciebie. [Al Fatawa 5/203]

Ten pogląd wyjaśnia nam następujące opowiadanie Abu al Buhturi’ego: „Podążaliśmy na małą pielgrzymkę (umrę) i zauważyliśmy półksiężyc Ramadanu przy Dhatu Irq. Wydawał się być dwu- lub trzydniowy. Po pewnym czasie spotykaliśmy Ibn Abbas’a i opowiedzieliśmy mu o tym. Ibn Abbas przekazał nam, iż Wysłannik Allaha (sall allahu `alejhi wa sallam) mówił: ” Allah wskazał na pojawienie się półksiężyca jako znak rozpoczęcia Ramadanu. Dlatego też Ramadan rozpoczyna się tej nocy, której go zobaczysz. Jeśli jest niewidoczny, wówczas odlicz (dni)” [Muslim]

Co się dzieje jednak, kiedy ci, którzy twierdzą, iż zauważyli nów, kłamią lub mylą się? Tak długo jak wydają się nam muzułmanami do zaakceptowania i są godni zaufania, powinniśmy przyjąć ich świadectwo i rozpocząć lub zakończyć post. Nie mamy absolutnie prawa odrzucić ich świadectwa bez mocnych dowodów ( opierając się na sposobach potwierdzonych przez Sunnę, tak jak wykazano powyżej). Jeżeli zdarzy się że rzeczywiście oni kłamią, to grzech będzie tylko ich udziałem, a my będziemy wynagrodzeni, za wolą Allaha, za to iż trzymamy się Sunny.

Unifikacja obszaru obserwacji

Powyższe hadisy niosą ze sobą ogólne zalecenie dla wszystkich muzułmanów, aby wyczekiwać pojawienia się nowiu. W tym sam duchu, Abu Hurajrah, Ajsza i inni relacjonują że Wysłannika Allahs (sall allahu `alejhi wa sallam) powiedział: ” [Prawdziwy] post rozpoczyna się, gdy ty rozpoczynasz post; [ prawdziwy] Fitr ( czyli święto – Id al Fitr ) jest w dniu, w którym to ty kończysz swój post; [prawdziwa] Adha (czyli święto Id al Adha) jest w dniu, w którym to ty ofiarowujesz swoją ofiarę. [ Abu Dawud i Tirmizi]

W związku z powyższym, gdy księżyc zostanie dostrzeżony gdziekolwiek na ziemi przez przynajmniej jednego, godnego zaufania muzułmanina, to tak jakby cała Umma go dostrzegła. W oparciu o powyższy hadis, wszyscy członkowie Ummy powinni obserwować niebo, aby dostrzec nów, tak długo aż dotrze do nich, w rozsądnym przedziale czasowym, informacja o rozpoczęciu nowego miesiąca.

W tej kwestii istnieją różne opinie uczonych.

Szeich Muhammad Ibn Salah al-Uthaimiin pisze:

„W tej kwestii istnieje aż sześć różnych opinii wśród uczonych. Przedstawiam jednak tylko dwie główne opinie.

Pierwszą opinią jest że każdy powinien ujrzeć nów we własnym kraju, a kraje w których księżyc wschodzi o tej samej porze powinny iść w ich ślad (zaczynać i kończyć post razem z nimi). Powodem jest że pora w której księżyc wschodzi, jest różna w zależności od miejsca.

Druga opinią jest, że w celu ustalenia początku nowego miesiąca wystarczy potwierdzenie jakiegokolwiek kraju Muzułmańskiego. Jeżeli nów księżyca został ujrzany w jakimkolwiek kraju, obowiązkiem innych Muzułmanów jest według tego rozpocząć post w Ramadanie i go zakończyć. Według tej opinii, jeżeli ujrzenie nowiu zostało potwierdzone w Arabii Saudyjskiej, obowiązkiem wszystkich Muzułmanów we wszelkich krańcach świata, jest rozpoczęcie postu jeżeli zaczyna się miesiąc Ramadan, i zakończenie postu jeżeli zaczyna się miesiąc Shauual. Jest to najbardziej powszechna opinia wśród stronników madhab (szkoły prawnej) Imama Ahmad’a Ibn Hanbal.

Niemniej jednak, pierwsza opinia jest słuszniejsza ze względu na dowody w Koranie, Sunnie i z powodu analogii.

Co do Koranu, Allah (Subhaanahu ła Ta’aala) mówi, co w przybliżeniu znaczy:

»To jest miesiąc Ramadan, w którym został zesłany Koran – droga prosta dla ludzi i jasne dowody drogi prostej, i rozróżnienie. Ktokolwiek z was będzie świadkiem tego miesiąca, niech pości…«
(Surah al-Baqarah, 2:185)

Ostatnie zdanie jest zdaniem warunkowym, przy czym reguła zawarta w zdaniu warunkowym dotyczy każdego kto spełnia ten warunek, nie dotyczy zaś nikogo kto nie spełnia tego warunku. Tak więc zdanie: »Ktokolwiek z was będzie świadkiem tego miesiąca, niech pości« sugeruje że każdy kto nie będzie świadkiem, nie pości.

Powszechną wiedzą wśród astronomów jest, że czas w którym księżyc wschodzi różni się w zależności od miejsca. Można ujrzeć księżyc w jednym miejscu, a w innym nie. Dlatego też na podstawie wersetu, każdy kto nie ujrzy (nowiu) nie jest zobowiązany pościć.

Co do Sunny, Prorok (sal allahu `alejhi ła sallam) powiedział:

„Jeżeli ujrzycie (nów księżyca Ramadanu) pościcie, a jeżeli ujrzycie (nów księżyca Szauualu), zakończcie post. Jeżeli jednak (księżyc) będzie zachmurzony, odliczcie trzydzieści dni.”

Prorok (sal allahu `alejhi ła sallam) powiedział, „jeżeli ujrzycie”. Połączył zatem nakaz ten z ujrzeniem, a gdy nakaz jest połączony z faktyczną przyczyną, nakaz ten zostaje zniesiony gdy przyczyny jest brak.

Jeżeli chodzi o analogię jesteśmy zdania, że tak samo jak czas rozpoczęcia i zakończenia postu każdego dnia jest różny w zależności od miejsca, w ten sam sposób, początek i koniec miesięcznego postu także się różni. Na przykład tutaj w Riyadh, codziennie zaczynamy i kończymy nasz post przed ludźmi w al-Hidziaaz. Dlatego też naszym obowiązkiem jest zacząć pościć podczas gdy oni nadal jedzą. Na koniec dnia my jemy, podczas gdy oni jeszcze poszczą. Z tego względu każde miejsce podlega własnej regule ze względu na różnice wschodu i zachodu słońca, i to samo tyczy się różnicy wschodu i zachodu księżyca.

Tak więc odpowiedź na to pytanie jest jasna. Twoim obowiązkiem jest pościć według ujrzenia nowiu księżyca w tym miejscu w którym się znajdujesz.”
(„al-Aqalliyaat al-Muslimah” – str. 84, Fatwa No.23)

Podsumowanie

Powyższe omówienie można podsumować w następujących punktach:

1. Początek muzułmańskiego miesiąca może być określony (w celu rozpoczęcia lub zakończenia postu, pielgrzymki i innych świąt muzułmańskich) tylko poprzez naoczną obserwację nieuzbrojonym okiem, w wyniku której dostrzeże się nów lub po odliczeniu 30 dni miesiąca Sza’ban ( przed Ramadanem).
2. Dowód astronomiczny nie może zostać użyty do określenia nowiu lub do weryfikacji obserwacji w tym zakresie poczynionych prze godnych zaufania muzułmanów. Podobne obliczenia, które często okazywały się być nieścisłe i wywoływały spory i podziały pomiędzy muzułmanami, nie mogą być podstawą do określenia nowiu.
3. Jeżeli nów zostanie dostrzeżony gdziekolwiek na ziemi, ludzie we wszystkich miejscach, którzy dowiedzą się o tym w rozsądnym przedziale czasowym powinni go przyjąć jako swoją podstawę do rozpoczęcia nowego miesiąca.
4. Miesiąc rozpoczyna się, gdy widoczny jest nów księżyca, bez względu na to, czy pojawi się on przed, po lub w czasie oczekiwanym.

Powinno zostać podkreślone, iż jednoczenie Muzułmanów i ich opinii jest jednym z naszych głównych celów. Jest to bardzo ważny obowiązek, którego nie może żaden Muzułmanin odrzucać. Jednakże, prawdziwa jedność nie może być osiągnięta na jakiejkolwiek innej drodze niż określonej przez Al – Qur’an, autentyczną Sunnę i kierownictwo Sprawiedliwych Salafów (pobożnych przodków). Jakiekolwiek inne podstawy jedności są nierealistyczne i na krótką metę.

Wzywamy wszystkich Muzułmanów, aby zaangażowali się w akty czci, które pozwolą im osiągnąć błogosławieństwa Ramadanu, zamiast marnować swój czas i energię na bezowocne spory i kłótnie. Niech Allah (T) pozwoli nam iść drogą Sunny we wszystkich naszych wierzeniach i uczynkach.